Sắc màu Phật giáo trong nhạc phẩm của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ( 7 )

Tư tưởng Phật giáo được diễn tả trong nhiều bài hát của Trịnh Công Sơn, đặc biệt là khái niệm vô thường, hay sự tạm bợ, tư tưởng rằng cái chết là một sự kiện trong vòng luân hồi dẫn đến tái sinh, và nhận thức rằng, như Phật dạy, “Đời là khổ đau”. Sự tạm bợ là đề tài của nhiều bài hát của ông. Trong thế giới của Trịnh Công Sơn không có điều gì vĩnh cửu – tuổi trẻ, tình yêu, cuộc đời, tất cả đều là tạm bợ.Chúng ta thấy đề tài này trong bài “Ở trọ” mà trong đó mọi sinh vật, kể cả người nhạc sĩ, được miêu tả là đang sống tạm bợ ở chốn này, như một người ở trọ: 

Con chim ở đậu cành tre
Con cá ở trọ trong khe nước nguồn
Tôi nay ở trọ trần gian
Trăm năm về chốn xa xăm cuối trời 

Đời sống đầy u buồn vì nó tạm bợ. Tất cả - chim trời, hoa lá, niềm vui, những cuộc tình, và chính đời sống mỗi con người – chỉ là những điều tạm bợ, phù du như sương mù. Đúng thế thật , trong cuộc đời hư vô, con người là vô ngã. Mỗi kiếp nhân sinh thực chất là một kiếp khách trọ.

Ở trọ cuộc đời nên cũng ở trọ cả tình yêu:

“Mây kia ở trọ từng không
Mưa nắng ở trọ bên trong mắt người
Tim em người trọ là tôi
Mai kia về chốn xa xôi cũng gần”

Có thể nói, quan niệm “sống gửi thác về” của đạo Phật đã thấm sâu vào tư tưởng của ông. Tạo nên cảm thức về sự hư vô phủ kín lên các tác phẩm. Kiếp người ở trọ nên tất cả đều tạm bợ và hư ảo, mong manh. Sự sống mong manh. Tình yêu mong manh. Hạnh phúc cũng mong manh. Mong manh như chính những cơn say:

 Lẽ dĩ nhiên có cái buồn trong những gì tạm bợ, nhưng cũng có sự bình an trong tâm hồn nếu ta nhận được rằng cuối cùng của một cuộc tình hay một cuộc đời cũng là một sự bắt đầu; ra đi cũng chính là trở về. Trong những bài hát của Trịnh Công Sơn, ra đi dẫn đến trở lại và ngược lại, và hình ảnh vòng tròn thường được thấy trong lời ca.

Âm nhạc của Trịnh Công Sơn là âm nhạc của sự giải thoát nhưng cũng đồng thời là âm nhạc của sự gắn bó. Có lẽ vì thế mà nó là âm nhạc của sự vĩnh hằng.

SƯU TẦM