Tri âm tri kỷ

Sống trên đời, ai cũng cần có người hiểu mình thương mình. Muốn được hiểu thương, muốn được cảm thông và chia sẻ là bản năng của con người. Vì thế, biết bao người đã đi tìm cho mình những người  bạn đầy đủ những phẩm chất đó. Và người bạn ấy được gọi là tri âm, người hiểu được tiếng lòng của mình qua lời nói và cử chỉ, người luôn biết lắng nghe, yêu thương và giúp đỡ mình trong những lúc vui buồn; đồng thời là người biết khuyến khích, tin tưởng, trung thành trong những lúc mình gặp khó khăn. Người bạn như thế không phải dễ tìm và đôi khi cả cuộc đời mòn mỏi đi tìm vẫn không gặp được người bạn lý tưởng xứng đáng gọi là tri âm.

Thế nên, ai đó đã nói rằng gian khổ cuộc đời không sợ, chỉ ngại trên đời thiếu tri âm. Nơi đây người viết xin trình bày một khía cạnh về tri âm là gì và làm thế nào để có thể tìm gặp người tri âm.

Tri là biết, là hiểu; âm là vọng, là tiếng nói, lời tự sự của một con người sống trên mặt đất muốn làm cho người biết và người cần được biết có một sự tương giao, tương duyên hợp nhất với nhau nên gọi là tri âm. Tri âm đồng nghĩa với tri kỷ. Tri kỷ là hiểu mình, mà tri âm là hiểu người. Tri âm và tri kỷ ghép lại chính là hiểu mình hiểu người.

Vì sao cần có tri âm? Vì mình vốn chưa hoàn hảo, còn có nhiều khiếm khuyết nên cần có đối tượng để hiểu, để đưa mình về tìm lại trạng thái chính mình. Nếu mình hiểu mình thì không còn gì để nói. Ngược lại, có người hiểu mình mới tuyệt diệu làm sao, mới phiêu, mới thốt nên lời thơ bất hủ: 

"Trần gian lỡ đọa ta không tiếc, chỉ tiếc trên trần thiếu tri âm”.

“Rượu ngon không có bạn hiền, 
Không mua không phải không tiền không mua. 

Câu thơ nghĩ đắn đo không viết. 
Viết cho ai, ai biết mà đưa”.

Thư từ chữ viết là sự chắp nối móc xích ý nghĩa ngôn ngữ, một khi viết tất phải có đối tượng để truyền tải tâm tình mình, tri âm không còn thì biết tâm tình, tự sự với ai đây.

Quả nặng tình, nặng nghĩa tri âm, vừa sâu sắc kín đáo, vừa già dặn, càng đọc càng rung cảm xao xuyến khôn xiết tâm hồn.

“Thà rằng không quen thì thôi. Quen rồi mỗi đứa mỗi nơi cũng buồn”.

Cái duyên trời cho gặp nhau, âu bởi tầng số tâm giao hợp tình hợp nết với nhau. Thông thường chỉ để gặp mặt im lặng và nhìn nhau thì đủ thấy vui, vắng mặt nhau thì thấy nhớ. Vui thì cùng vui chung, buồn thì cùng buồn chung mà thế gian hay dùng từ: “đồng cam cộng khổ” hay “Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”. Hai nửa tâm hồn hiểu nhau thì dù sống riêng biệt cách xa ngàn vạn dặm, người thành thị kẻ sơn khê nhưng mỗi lần có dịp nhớ tới nhau thì tâm hồn thường thấy ấm cúng, thấy mình không cô quạnh, lẻ loi tí nào.

Tiếng nói đôi khi cũng chỉ là lời nói. Trên tất cả thông giao ngôn ngữ, sự im lặng là tuyệt đỉnh tự do ý nghĩ tri âm.

“Còn gặp nhau thì hãy cứ vui. 

Chuyện đời như nước chảy hoa trôi.

 Lợi danh như bóng mây chìm nổi. 

Chỉ có tình thương để lại đời”.

Tình bạn tri âm gặp nhau thông thường là những người có chí, có tài cũng là những người có tư tưởng lớn. Nếu đời người mà gặp được bạn tri âm như thế thì hạnh phúc vô cùng.

“Đắc nhất tri âm, khả dĩ bất hận”. (ở đời có được một người bạn tri âm thì không còn ân hận gì nữa).

Để gặp được người tri âm chúng ta phải biết mở lòng ra, vui vẻ đến với nhau trong cởi mở. Và tri âm là lẽ quay về hải đảo tự thân chính mình. Đừng bao giờ hỏi: Cuộc đời cô đơn có buồn không? Kết quả chỉ là phù phiếm mang tính tự kỷ. Hãy tập ngồi yên trong buổi sáng bình minh, ta sẽ có câu trả lời thích đáng.

TÁC GIẢ: PHAOLO PHẠM THANH SƠN